Hoe kan ik met verhalen, spel en speculatie waardevolle gesprekken faciliteren, om zo ongewenste polarisatie te voorkomen?
Met deze vraag begon dit ontwerpend onderzoek. Op onderstaande pagina’s highlight ik de meest inzichtgevende vondsten en de design keuzes die ik daarbij heb gemaakt in de iteraties van mijn ontwerp van Nedereilanden. Toggle naar links voor de theorie en naar rechts voor de design keuzes.
– Polarisatie is geen conflict
– Polarisatie is een gevoelsdynamiek
– De pushers, joiners en het stille midden
– Rollen en opdrachten
– Als je beweegt sta je open
– In Group – Out Group
– Echo’s en Eilanden (echochambers en lord of the flies)
– Fases en verbinding
– De soorten polarisatie
– Verbeelding vs Collectieve verbeelding
In tegenstelling tot wat veel mensen denken is polarisatie niet hetzelfde als conflict of een meningsverschil tussen groepen mensen. Polarisatie is altijd aanwezig en is de dynamiek van het wij-zij denken. Waarbij we onze eigen groep beter vinden dan de andere groep.
Polarisatie is een gezond onderdeel van onze samenleving en onze democratie. Als niemand ooit op zou staan om te zeggen: Het moet anders! Dan zou er nooit iets veranderen. Een diversiteit aan meningen zorgt voor een gezonde samenleving. En als we af en toe van mening verschillen is dat goed.
Polarisatie wordt pas ongewenst als er geen ruimte meer is voor gesprek. Als we elkaar en het onderwerp gaan vermijden.
Afbeelding van gepolariserende groepen.
[Bronnen toevoegen]
De meest voor de hand liggende methode om polarisatie te onderzoeken is misschien wel om een gepolariseerde situatie te simuleren.
Als ontwerper kies ik er bewust voor om dat niet te doen.
Conflictvermijdend
Ik zie mijzelf niet als iemand die conflict opzoekt of aanwakkert, maar eerder als iemand die bijdraagt aan verbinding en begrip.
In eerste instantie zocht ik een manier om met ontwerp als bruggenbouwer te fungeren tussen twee polen. Door de twee conflicterende meningen bij elkaar te brengen. Waarbij de scripts en illustraties als aanjager van dialoog dienen.
Door het vermijden van conflict ontstaat er naar mijn idee ook meer ruimte voor onderzoek naar alternatieven die je in de negatieve ruimte van conflict niet makkelijk vindt, omdat mensen dan meer bezig zijn met overtuigen dan met luisteren.
Veilige ruimte
Een andere belangrijke reden om het conflict uit de weg te gaan was een voorzichtigheid, waarbij ik als ontwerper geen ervaring en middelen heb om conflicten te managen. Ik wilde de participanten een veilige plek bieden om polariserende onderwerpen te bespreken.
In de eerste iteraties maakte ik een script en een aantal door AI gegenereerde beelden van een mogelijke toekomst. De invulling van de beelden en de daarbij behorende wereld liet ik aan de participanten over. De idee was om met deze elementen een waardevol gesprek te kunnen voeren over een gepolariseerd onderwerp.
Wat is een waardevol gesprek?
En hoe kan ik met fictie een veilige ruimte maken om het over polariserende onderwerpen te hebben? [verder uitwerken]
Opzet
2 personen
20 minuten
1. Lees de introtekst
2. Neem een contextkaart (zie hierboven)
3. Neem een script (zie hierboven achterzijde 2 voorbeelden)
Observaties
- Ieder beeld werd gegenereerd door een AI prompt (dallE of Midjourney) en werd in eerste instantie als dystopisch ervaren. Het meest gekozen beeld was waar mensen in een straat lijken te tuinieren. Tijdens de gesprekken werden de verklaringen en de manier waarop de wereld werd beschreven echter steeds positiever.
- Het script was te sturend waardoor het als drempel werd ervaren om echt het gesprek aan te gaan.
- De participanten weken al gauw van het script af en begonnen het gesprek zelf in te richten.
- De tijdsbeleving was non-lineair. Het ging van het verleden, naar het heden, naar de toekomst.
- Er ontstond een moment waarin, in rust gesproken kon worden over onderwerpen als de vluchtelingen crisis en hoe we met elkaar om gaan in een straat.
Conclusies
- Participanten zijn heel goed in staat om zelf te verbeelden. Er is alleen een beeld nodig, een korte introductie van wat er wordt verwacht en een startpunt nodig. Scripts hoeven niet helemaal te worden uitgeschreven. Dat werkt zelfs de verbeelding tegen.
- De tijd waarin een gebeurtenis plaatsvindt is niet perse relevant, onderwerpen die in de toekomst plaatsvinden worden naar het heden getrokken en men is bezig om vanuit een verleden dat men kent te verklaren waar het vandaan komt.
- De iteratie was meer een oefening in verbeelding dan een waardevol gesprek. Het ging voornamelijk over nieuwsgierigheid, openheid en voorstellingsvermogen.
Hoe overtuig je mensen dat de aarde plat is?
Polarisatie is een complexe gevoelsdynamiek van het wij-zij denken. De ander is niet anders, maar zo voelt het wel. En dat maakt polarisatie moeilijk tot niet beheersbaar. Feiten, argumenten of een betoog zijn maar beperkt werkzaam om mensen te kunnen bereiken (brandsma).
Informatie is heel belangrijk en helemaal niet.
Als er sprake is van polarisatie proberen we in eerste instantie elkaar te overtuigen met feiten en argumenten. Maar deze zijn in het geheel niet relevant als beide partijen andere bronnen en interpretaties hebben van de werkelijkheid. Er ontstaat dan een discussie waarbij groepen elkaar proberen te overtuigen van gelijkheid en er wordt niet meer geluisterd naar argumenten. De paradox hier is dat er door beide partijen heel veel waarde wordt gehecht aan de waarheid in de vorm van informatie en bronnen, maar dat het tegelijkertijd in zijn geheel niet helpt in het zoeken naar verbinding.
Overtuigen met common ground
Professor Han van der Maas benoemt dit in zijn onderzoek naar polarisatie als complexe sociale dynamiek. Het Ising model van magnetisme en een CUSP model laten zien dat als iemand eenmaal van een bepaalde mening is overtuigd (boven aan de S) je met zoveel argumenten moet komen om hem te overtuigen van het tegendeel, dat het bijna onmogelijk is. Om weer in gesprek te komen moet je via de achterzijde (de gladde kant) om iemand weer te bereiken. Deze gladde kant is een common ground en kan dus over een heel ander onderwerp gaan.
Hoe ontwerp ik ruimte voor een common ground?
Een complex fenomeen als polarisatie zou interdisciplinair moeten worden benaderd. Antwoorden worden gezocht in de psychologie, de sociale wetenschappen maar ook in de natuurkunde en informatica. Door modellen en aannames te spelen met echte mensen geloof ik dat design hier eveneens een belangrijke rol in kan spelen. Immers, daar is ruimte om te spelen en te oefenen met theorieën.
bronnen
Door het inzetten van een fictief verhaal met voldoende ruimte voor eigen interpretatie en fantasie ontstaat een ruimte om te spelen met de waarheid.
En als alles waar kan zijn, dan zijn er in theorie geen feiten en is alles wat gezegd wordt om elkaar te overtuigen potentieel mogelijk. Hierdoor ontstaan alternatieve waarheden met als voordeel:
Diversiteit van Perspectieven: Door ruimte te geven aan alternatieve waarheden, worden verschillende perspectieven en ervaringen erkend en gewaardeerd.
Versterking van Creativiteit en Innovatie: Alternatieve waarheden kunnen de creativiteit binnen de groep aanwakkeren.
Verbeterde Probleemoplossing: Groepen die openstaan voor een reeks van waarheden kunnen effectiever problemen aanpakken door adaptief te denken.
Conflictvermindering: Hoewel het erkennen van meerdere waarheden initieel tot meningsverschillen kan leiden, kan het uiteindelijk helpen conflicten te verminderen door wederzijds begrip en respect voor verschillen te bevorderen.

Nog niet af
Voor dit onderzoek heb ik het denkkader van de filosoof Bart Brandsma gebruikt om de verschillende posities en de verhoudingen tussen die posities aan te houden.
video van dynamiek polarisatie
De dynamiek vertaald in een touw.
Conversation piece om met experts te spreken.
Als ruimte op de grond waarin de plek van de pushers/ joiners en dat van het midden dynamisch wordt.
Conclusie: er is een dilemma nodig om het te hebben over polarisatie.


Versterking van het midden. Zolang je geen standpunt inneemt. Weg terug voor de joiners.
Om ongewenste polarisatie te voorkomen moeten we onze aandacht niet vestigen op de polen, maar op het midden.
Maar het midden is niet altijd even zichtbaar.
Hoe maak ik het midden zichtbaar?

Video / afbeelding van het midden.
In de opstelling van het dilemma tijdens deze iteratie lieten we iedereen bewegen. Degenen die een standpunt innamen gingen letterlijk stil staan.
Dat maakte dat door het blijven bewegen, je niet stil staat en dus wendbaar blijft om mee te bewegen. Dit wordt niet als een depolariserende strategie beschreven, maar na gesprekken met de experts die zijn aangehaakt, wel als interessant bestempeld. Het zo lang mogelijk uithouden in het midden betekent wendbaar zijn.
Dat is overigens iets anders dan met alle winden meewaaien. In het midden staan is ook een statement, en vergt best wat moed.
Er uit stappen is afhaken.... over afhakers...
Your content goes here. Edit or remove this text inline or in the module Content settings. You can also style every aspect of this content in the module Design settings and even apply custom CSS to this text in the module Advanced settings.
Echo chambers, lord of the flies en contactheorie. De discrepantie tussen realiteit en perceptie.
hebben we het over affectieve, verticale of horizontale polarisatie?
empatie, inlevingsvermogen en contact en common ground
Welke rol vervul je? Als individu en in een groep. Waar heb je mee te dealen, is dat voor een ander ook goed? Inleven in de ander door een rol in te nemen.
gemeenschappelijk doel – rollen en empathie – mensen willen helemaal niet polariseren – het is een heel lang proces.
2112... Happy new year. We are still here.
Who knew that soon after the enigmatic 20-ies, we would float here in our mother sea. Above the village we could have been born in. Let us toast to the spirits of our ancestors and commemorate the X, the Millenials, the Z's and the Alphas who guided us through the hardships of the great transition.
The 2023 elections made one thing clear... people did not believe in the future. They preferred to go back. Back to a time when didn't have to worry about worldly challenges. Back to a normal world, when a boy was just a boy, climate change was nothing more than a wet summer or a cold winter. The government took care of you and frequent flying or using animals for consumption was nothing to be ashamed of.
We were simply not able to imagine a future where sharing was the common value and feeling humble towards other living beings and the earth was common ground.
Transformation 2023-2030

It is hard to tell what started the change. Perhaps it was the floods that were becoming more frequent. The number of people who left because they were not able to afford housing. The amount of refugees. The wars...
It took a while before we realised they were all connected, and that the 2027 installed waterwall to keep everyone out was not the answer. The Netherlands was like an anthill collapsing, everyone looking for a foothold to find a way back to the group, to a group.
Technology
2030-2050

The Moonshield that Nasa installed in 2030 bought us extra time, do you remember how our ancestors were all glued to their devices? They realised that even though we humans were in the midst of a collapse, there was still a chance to change.
We realised that the global and national governments were not going to provide the answer, neither would companies and technology.
Tribes
2050-2070
From neighbourhoods new tribes emerged and people found eachother in local settings. Growing new connections from the roots, people found each other on shared values. Creating new spaces for connecting, on and offline.
Information
2070-2090
Constructs of stories proved untrue and our believes faltered. It started with AI, the rewriting of books, the endless discussions on social media. It was not long before most sources of information became unreliable. What we saw and heard was not necessarily true.
Arguments and facts diminished in value.
The Homo Imaginatus
2090-2120
To know whether something was true or not, we fell back on our touch, smell and taste. And our empathy... we discovered that it did not matter whether something was true or not, but that our feelings together with the story we constructed in our heads, determined how we behaved. Towards ourselves, each other and our environment.
The homo imaginatus was born.
De verbeelding als preventie en de-polarisatie
2112... Happy new year. We are still here.
Who knew that soon after the enigmatic 20-ies, we would float here in our mother sea. Above the village we could have been born in. Let us toast to the spirits of our ancestors and commemorate the X, the Millenials, the Z's and the Alphas who guided us through the hardships of the great transition.
The 2023 elections made one thing clear... people did not believe in the future. They preferred to go back. Back to a time when didn't have to worry about worldly challenges. Back to a normal world, when a boy was just a boy, climate change was nothing more than a wet summer or a cold winter. The government took care of you and frequent flying or using animals for consumption was nothing to be ashamed of.
We were simply not able to imagine a future where sharing was the common value and feeling humble towards other living beings and the earth was common ground.
Transformation 2023-2030

It is hard to tell what started the change. Perhaps it was the floods that were becoming more frequent. The number of people who left because they were not able to afford housing. The amount of refugees. The wars...
It took a while before we realised they were all connected, and that the 2027 installed waterwall to keep everyone out was not the answer. The Netherlands was like an anthill collapsing, everyone looking for a foothold to find a way back to the group, to a group.
Technology
2030-2050

The Moonshield that Nasa installed in 2030 bought us extra time, do you remember how our ancestors were all glued to their devices? They realised that even though we humans were in the midst of a collapse, there was still a chance to change.
We realised that the global and national governments were not going to provide the answer, neither would companies and technology.
Tribes
2050-2070
From neighbourhoods new tribes emerged and people found eachother in local settings. Growing new connections from the roots, people found each other on shared values. Creating new spaces for connecting, on and offline.
Information
2070-2090
Constructs of stories proved untrue and our believes faltered. It started with AI, the rewriting of books, the endless discussions on social media. It was not long before most sources of information became unreliable. What we saw and heard was not necessarily true.
Arguments and facts diminished in value.
The Homo Imaginatus
2090-2120
To know whether something was true or not, we fell back on our touch, smell and taste. And our empathy... we discovered that it did not matter whether something was true or not, but that our feelings together with the story we constructed in our heads, determined how we behaved. Towards ourselves, each other and our environment.
The homo imaginatus was born.
lans voor collectieve verbeelding. Wat gebeurt er als ewe samen iets maken. Common ground, nieuwe narratieven?